حذف رشت از جام جهانی شهرهای خلاق با ناداوری شورا

عصرصادق ،در بازی‌های پلی‌آف مقدماتی جام جهانی ۱۹۹۸ وقتی غزال تیزپای ایران از پشت مدافعان مغرور استرالیا فرار کرد و با یک ضربه دقیق و زیبا مارک بوسنیچ دروازه‌بان این تیم را سر جایش نشاند، معروف است که به اندازه هفتاد میلیون نفر آدم از وزن کره زمین کم شد؛ چون میزان شادی و غرور ملی به حدی بود که در یک ثانیه واحد همه را به هوا پراند. در حدود پنج ماه پیش وقتی خبر پیوستن رشت به شبکه شهرهای خلاق یونسکو اعلام شد، اگر نگوییم به اندازه مردم گیلان از وزن کره زمین کم شد اما این خبر به حدی مردم گیلان را خوشحال کرد که گویی رشت به جام جهانی شهرهای خلاق صعود کرده است. پیوستن رشت به شبکه شهرهای خلاق یونسکو موج عظیمی از واکنش‌های مثبت را در پی داشت و خیلی زود به داغ‌ترین اخبار شبکه‌های مجازی گیلانی‌ها تبدیل شد. بسیاری معتقد بودند که این اتفاق فرخنده می‌تواند گیلان را مثل گذشته به جایگاه ویژه و منحصر به فرد خود در دنیا برگرداند و دروازه اروپا را پس از گذشت حدود یک قرن باز کند.

اما صد و سی ونهمین جلسه شورای اسلامی شهر رشت در حالی برگزار شد که سهم عمده آن به حواشی اختصاص داشت. گذشته از حواشی که به یک اصل در جلسات شورا تبدیل شده، یکی از مجادلات مهم مربوط به لایحه حضور شهردار، مدیر روابط عمومی شهرداری و مدیر کارگروه پیوستن شهر رشت به شهر خلاق در نمایشگاه یونسکو در ایتالیا بود. لایحه که با مخالفت هیئت رئیسه شورا مجال طرح در صحن علنی را پیدا نکرد تا این بار دروازه اروپا به دست اعضای شورا بسته شود. محمدعلی رفیعی نوده رئیس شورای اسلامی شهر رشت درباره رد این لایحه گفت: «شهردار برای مأموریت‌هایی که تاکنون رفته هیچ گزارشی به شورا ارائه نکرده و هیئت رئیسه به همین علت با این سفر کاری مخالفت می‌کند». هر چند اعتراض علوی، عضو دیگر شورا، مبنی بر اینکه ۳ سال برای این کار تلاش شده است و نمی‌شود کل موضوع را کنار گذاشت و نادیده گرفت، نتیجه‌ای در برنداشت و تغییری در رد این لایحه ایجاد نکرد.

شبکه شهرهای خلاق توسط یونسکو در راستای هدف تنوع فرهنگی به این قصد تأسیس شد تا عامل محرکی در راستای بازیابی پتانسیل‌های اقتصادی، اجتماعی و خلاقیت صنایع فرهنگی شهرها باشد که به‌وسیله هنرمندان محلی برپا می‌شود. این شبکه شامل هفت زمینه است و هر شهر با توجه به انرژی و ظرفیتی که به صنعت خلاقانه اختصاص می‌دهد، اولویت خود را بر اساس ادبیات، سینما، موسیقی، مهارت و هنر فرهنگ مردم (هنرها و صنایع دستی)، طراحی، هنرهای رسانه‌ای (توسعه فرهنگی و صنایع خلاق) و تغذیه برنامه‌ریزی می‌کند.

خلاقیت اگر در گذشته صرفاً یکی از الزامات فعالیت‌های فرهنگی و هنری محسوب می‌شد امروزه اما به عنوان یک پارامتر اصلی در بحث مدیریت شهری مطرح بوده و مورد تاکید قرار می‌گیرد. شهرها دارای شباهت‌ها و ویژگی‌های یکسانی هستند اما در هر شهر ظرفیت‌هایی وجود دارد که آن را نسبت به دیگر شهرها متمایز می‌کند. شهرها به عنوان مراکز خلاقیت و نوآوری می‌توانند شرایطی را فراهم آورند تا مردم با استفاده از اندیشه، ابتکار و بلندپروازی، این ظرفیت‌ها را به فرصت‌های توسعه تبدیل کنند. این فرصت‌ها می‌تواند عواملی در جهت ارتقاء سطح کیفی زندگی، افزایش بازده اقتصادی، کاهش معضلات اجتماعی، زیبایی محیط‌های شهری، تعامل اجتماعی و …باشند. در واقع در زندگی شهری معاصر، اندیشه، ابتکار و خلاقیت آلترناتیوی مناسب برای منابع طبیعی و کارایی نیروی کار فیزیکی به عنوان منبع ایجاد ثروت و توسعه اقتصادی هستند. از این‌رو شهر رشت به دلیل قابلیت‌های بالا در عرصه‌های مختلف همچون فرهنگ و هنر و گردشگری موفق شد به شبکه شهرهای خلاق یونسکو ملحق شود و با ایجاد بسترهای لازم مقدمات دستیابی به توسعه پایدار را همچون دیگر شهرهای دنیا که بخشی از این شبکه جهانی هستند فراهم کند. شبکه شهرهای خلاق نه تنها می‌تواند یک فرصت طلایی برای شهر رشت باشد بلکه می‌تواند راهکارهای مناسب، علمی و عملی را برای بروز خلاقیت و سرزندگی برای استان گیلان و فرصت‌های توسعه برای دیگر شهرهای ما به طور مداوم فراهم کند. همانطور که در بیانیه یونسکو اشاره شده است خلاقیت موتور محرک توسعه پایدار شهری است و همان‌طور که تجربه دیگر شهرهای خلاق نشان می‌دهد، می‌تواند با افزایش مشارکت اجتماعی و توسعه فرهنگی آینده یک شهر را تضمین کند. هرچند شهر رشت به عنوان شهر خلاق غذا در شبکه شهرهای خلاق یونسکو به ثبت رسید اما خلاقیت منطقه‌ای رشت به حدی بالاست که تنها به حوزه تغذیه مربوط نمی‌شود. حقیقتاً رشت فاصله زیادی با الگوی شهر خلاق دارد اما پیوستن به شهرهای خلاق یونسکو و پیامدهای آن می‌تواند امکان مناسبی برای بهره‌مندی از ظرفیت‌هایی چون صنایع‌دستی، معماری شهری و منابع طبیعی در اختیار پیش پای شهر بگذارد. در روزگاری نه چندان دور رشت به عنوان یک مرکز تجاری مهم به دروازه اروپا شهرت داشت اما امروزه نه از آن رونق اقتصادی و مبادلات تجاری خبری است و نه از شهرتش اثری باقی مانده است. ایجاد شهرهای خلاق باعث رونق و شکوفایی حیات شهری می‌شود که این خود سطح مناسبات یک شهر را در پیوند با سایر شهرها در مقیاس ملی و فراملی گسترش می‌دهد. با پیوستن به شبکه شهرهای خلاق یونسکو و مطرح شدن نام رشت در مجامع بین‌المللی می‌توان انتظار تحولی بزرگ داشت تا با استفاده از این ظرفیت‌های بالقوه به باز شدن درهای این شهر به سوی گردشگران و تاجران خارجی امیدوار باشیم.

اما بدون شک داشتن یک شهر خلاق مستلزم سیاست‌گذاران و مدیران شهری خلاق است؛ رفتارها و تصمیم‌گیری‌های شهری اگر خلاقانه نباشد نه تنها موجب کور شدن استعدادهای منطقه‌ای خواهد شد بلکه امکان بهره متدی از ظرفیت‌ها را به حداقل می‌رساند. در حالی که عدم رفتارهای مبتنی بر عقلانیت به دلیل اختلافات شخصی و شکاف‌های موجود بین شورا و شهرداری می‌تواند آینده رشت و سطح کیفی زندگی مردم را تحت شعاع قرار دهد. همان‌طور که در جلسه اخیر شورا با لایحه حضور شهردار در نمایشگاه ایتالیا در پی دعوت یونسکو مخالفت شد. در حالی که این حضور می‌تواند موقعیت‌های جدید و امکان تعامل و تبادل تجاری، فرهنگی و گردشگری را پیش روی رشت قرار دهد. ضمن اینکه این احتمال وجود دارد عدم حضور نمایندگان شهر رشت در نمایشگاه ایتالیا موجب سلب این عنوان از رشت شود. محمدحسین واثق کارگرنیا در گفتگوی روز گذشته خود با فارس دلایل مخالفت اعضای شورا با این لایحه را تحمیل هزینه به بیت‌المال عنوان کرد. این اظهارات در حالی بیان می‌شود که سه ماه پیش سردار طلایی نائب رئیس شورای شهر تهران در نشست هم اندیشی با شهردار و اعضای شورا شهر با تاکید بر این نکته که نباید از سرمایه‌گذاری خارجی و جذب فاینانس غافل شد، به شهرداری و شورای شهر رشت توصیه کرد: «حتماً در بودجه ۹۵ جذب فاینانس را ببیند و اگر هم در سال آتی به آن دست پیدا نکردید اشکالی ندارد اما می‌بایست به دنبال جذب سرمایه‌گذاری خارجی و فاینانس باشید». وی با اشاره به احداث پیاده راه رشت افزود: «به شما توصیه می‌کنم برای کسب تجربه به کشورهای خارجی سفر کنید. اینکه می‌گویند سفرهای خارجی اسراف است نشان از تنگ نظری دارد. پیشنهاد می‌کنم با توجه به احداث پیاده راه سفری به ایتالیا داشته باشید».

هرچند گفته می‌شود که هزینه‌های سفر شهردار و روابط عمومی شهرداری به نمایشگاه ایتالیا توسط یونسکو تأمین می‌شود؛ حتی اگر این‌گونه نباشد، پیامدهای مثبت حضور در نمایشگاه ایتالیا برای رشت و شهروندان آن به حدی است که می‌تواند توسعه اقتصادی شهر را به همراه داشته باشد. لذا بیراه نیست اگر شهردار و حتی عضوی از شورای شهر برای دفاع از حقوق مردم رشت و ایجاد بستر لازم و امکان دستیابی به فروغ گذشته جهت بازگشایی دروازه اروپا دعوت یونسکو را با حضور خود پاسخ دهند. اما اگر این اتفاق نیافتد صعود شیرین به جام جهانی شهرهای خلاق با ناداوری شورا در دقیقه نود به خاطره‌ی تلخ حذف در خاطرات جمعی تبدیل خواهد شد.

/ نویسنده : محمد غلامی پور

/ منبع : رشت رویایی